Het toen van nu

In het hart van de Wieringermeer staat een bijzonder gebouw: gemaal Leemans. Dit gemaal heeft een rijke geschiedenis en is erg belangrijk voor het beheer van het water in onze polder. We kijken terug naar de geschiedenis van dit gebouw en ontdekken hoe het de Wieringermeer heeft gevormd tot wat het nu is.

Bent u wel eens met het pontje Westeinde naar de overkant gevaren? Al kort na de drooglegging van de Anna Paulownapolder werd besloten dat er een veerpontdienst moest komen over het Noordhollandsch Kanaal. Al eeuwen zorgt het pontje voor een verbinding tussen Het Koegras en de Anna Paulownapolder.

Rond 1900 begon het verhaal van Hotel De Haan toen Albertus de Haan een huis kocht op de hoek van de Hoofdstraat en de Kerkhofsteeg. Dat huis werd afgebroken om plaats te maken voor het nieuwe hotel ‘De Witte Zwaan’. Zijn zoon, Martinus de Haan, en zijn vrouw Trijntje Luijt woonden aanvankelijk tegenover het hotel, maar in 1910 zijn ze zelf in het hotel gaan wonen.

Wist u dat Kolhorn een bruisende vissershaven had? Het vervoeren van turf en andere goederen voor de binnenvaart was een belangrijke inkomstenbron. Daarnaast lag de haven van Kolhorn direct aan de Zuiderzee. Door het in gebruik nemen van het Noordhollandsch Kanaal in 1824 en de drooglegging van de Groetpolder in 1847 namen de havenactiviteiten af.  

Deze ophaalbrug is kenmerkend voor Van Ewijcksluis, het is de verbinding tussen de Oost- en Westpolder van Anna Paulowna. Kort na de drooglegging van de Anna Paulownapolder werd in 1846 een ophaalbrug aangelegd, dicht naast de zeesluis. Het was een ophaalbrug zodat schepen van de Van Ewijcksvaart via de sluis naar de Zuiderzee konden varen. In 1924 werd gestart met de aanleg van de Amsteldiepdijk en diende de sluis niet langer meer als een zeesluis.  

Wist u dat de woningen aan de Bollenstraat in Kreileroord als eerste werden bewoond na de bouw van Kreileroord?  

Voor vele Wieringers is het een bekend verhaal. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog verbleef de Duitse kroonprins lange tijd in de pastorie op Oosterland. In november 1918 was de Duitse keizer Wilhelm II naar Nederland gevlucht samen met zijn zoon, kroonprins Wilhelm. De voormalige keizer zou tot zijn dood in verbanning wonen op Huis Doorn. De kroonprins kreeg 5 jaar onderdak op het eiland Wieringen. Dat maakt de voormalige pastoriewoning een gebouw met een bijzonder historisch verhaal.  

Elk gemaal speelt een onmisbare rol in ons dagelijks leven maar dat is misschien niet iets wat u meteen realiseert. Zo ook het gemaal ‘De Waakzaamheid’ aan de Westfriesedijk in Lutjewinkel net buiten Kolhorn. De naam prijkt op het dak en herinnert ons aan de functie van het gemaal: zorgen voor het juiste waterpeil binnen het gebied van het voormalige waterschap Niedorperkogge.

Wist u dat sinds 18 december 1865 reizigers vanaf Anna Paulowna kunnen instappen in de trein? Vanaf toen was de spoorlijn van Den Helder naar Alkmaar klaar. De belangrijkste reden voor de aanleg van de spoorlijn was de bevoorrading van de marinehaven in Den Helder. De plannen voor de spoorlijn werden al in 1855 gemaakt, maar pas op 3 januari 1862 werd het definitieve groene licht gegeven door de dijkgraaf. Stap voor stap werd de spoorlijn geopend, uiteindelijk reikte de verbinding van Den Helder naar Amsterdam.  

Weet jij het MUZ-park te vinden? Dit is de naam van een klein woonwijkje in Oosterland. Dit woonwijkje heeft een dubbele villa en aan beide kanten van de straat kleine stenen huizen. Het MUZ-park is gebouwd voor de werknemers die aan de Zuiderzeewerken bouwden.  

In de jaren ‘70 werd in Middenmeer de allereerste school van Nederland opgericht waar volwassenen de kans kregen om alsnog een schooldiploma te halen. Dit was op zichzelf niet uniek omdat er al op veel plekken avondscholen bestonden. Maar in Middenmeer werden de lessen niet ’s avonds maar overdag gegeven. Deze vorm van onderwijs werd daarom al snel de ‘moedermavo’ genoemd omdat vooral moeders hiervan gebruik maakten. Zij konden de lessen volgen en alsnog een diploma halen voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs (mavo).  

Ooit draaiden de wieken van de molen in Barsingerhorn. Het was een korenmolen omdat er graan tot meel werd vermalen. De ronde maalsteen in het gras voor de molen herinnert hieraan. Bij een constructie van hout ligt brandgevaar op de loer. Het uitbreken van twee branden verklaart waarom alleen de molenromp is overgebleven.   

Verscholen in een zijstraatje staat het voormalige tramstation van Wieringerwaard. Het kenmerkende witte stationsgebouw is een tastbare herinnering aan de tramlijn tussen Van Ewijcksvaart en Schagen. Op 1 maart 1912 werd het gebouw geopend.

Kunt u zich de Rooms-Katholieke kerk aan de Brink in Slootdorp nog herinneren? Het is alweer twintig jaar geleden dat deze kerk buiten gebruik werd gesteld. En het is inmiddels al 13 jaar geleden dat de kerk is gesloopt en woningen werden gebouwd. Alleen het kruis van de toren is bewaard gebleven. Op de plaats van de vroegere hoofdingang van de kerk is een monument geplaatst. Jongere generaties worden zo herinnert aan de voormalige kerk.  

Een grote plas water omringd door bomen is voor eenden een aantrekkelijke plek. Vanaf de middeleeuwen werden weidevogels en eenden gevangen om op te eten. Om de eenden gemakkelijker te vangen werden er eendenkooien gemaakt in gebieden met veel water. Zo ook in deze regio. Naar schatting zijn er mogelijk 18 kooien geweest op Wieringen. Die kun je nog altijd herkennen in het landschap.  

Wist u dat Winkel en Nieuwe Niedorp ongeveer 110 jaar geleden een gemeentelijke gasfabriek hadden opgericht? Het gasbedrijf werd per raadsbesluit opgericht op 5 juni 1912. De fabriek bracht niet de verwachte voordelen op. Daarom werd in 1937 het bedrijf overgedragen aan de gemeente Alkmaar.